Arapski jezik i književnost u bosanskohercegovačkim gimnazijama u vrijeme austrougarske vladavine

Sažetak

Austro–ugarska vlast je nakon okupacije Bosne i Hercegovine 1878. godine započela s provođenjem svoje obrazovne politike, u okviru koje je otvorila gimnazije kao elitne škole koje su trebale stvarati buduće visoko obrazovane kadrove koji će raditi u različitim državnim službama. Nastava se odvijala po planu i programu austrijskih gimnazija, uz uvažavanje određenih specifičnosti vezanih za Bosnu i Hercegovinu. Jedna od tih specifičnosti jeste i uvođenje klasičnog arapskog jezika 1889. godine kao alternativno–obaveznog predmeta za muslimanske đake umjesto grčkoga. Time se htjelo pridobiti povjerenje muslimanskog stanovništva i privući veći broj muslimanskih učenika za školovanje u gimnazijama. Arapski je kao predmet postojao u velikim gimnazijama u Sarajevu, Mostaru, Tuzli i Bihaću. Nastavni plan i program za klasični arapski bio je kreiran tako da sliči nastavnom planu i programu za grčki jezik u gimnazijama. Nastavnički kadar, osim u najranijem periodu, dolazio je iz reda svršenika Bečkog univerziteta. Svi nastavnici polagali su profesorski ispit na Univerzitetu u Beču. U nastavi su korištene skripte, hrestomatije čiji autori su bili evropski orijentalisti, knjige arapskih klasičnih i savremenih autora i knjige koje su napisali sami gimnazijski profesori. Te knjige odobravala je Zemaljska vlada za Bosnu i Hercegovinu. Bivale su recenzirane od strane bosansko–hercegovačkih arabista, a usto i od strane orijentalista, uglavnom mađarskog orijentaliste Ignáca Goldzihera. Vlast je vodila računa da ne povrijedi vjerska osjećanja muslimana, te je za udžbenike čiji sadržaj se doticao vjere tražila mišljenje reisul–uleme, odnosno Ulema–medžlisa. Posebno pažljivo je pristupila u vezi s udžbenikom Kratka povijest arapske književnosti koji je po narudžbi Zemaljske vlade napisao Goldziher.