Merâkî

sumrak divanske književnosti u Bosni

Sažetak

Ovim se radom predstavljaju pjesme na osmanskom turskom jeziku autora koji se služio pseudonimom Merâkî. O Merâkîju i njegovoj poetici zasad se može govoriti samo na osnovi dvaju izvora – medžmue iz Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu i zbornika risala koji se čuva u Orijentalnoj zbirci Arhiva Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu. Kodikološko i paleografsko ispitivanje tih rukopisa, od kojih je jedan pripadao sarajevskom kadiji Mustafi Muhibbîju (u. 1854.), a drugi sarajevskom muftiji Mehmedu Šakiru Muidoviću (u. 1859.), kao i sadržaji pojedinih pjesama, navode na zaključak da je Merâkî bio suvremenik te dvojice uglednih Sarajlija i da je bio blizak tamošnjoj ulemi. Književno-estetska analiza njegovih stihova pokazuje nedosljednost u upotrebi metra i otklon od kanonskih obilježja klasične osmanske divanske poezije. Neke bi se pjesme na osnovi dužine i rime mogle smatrati gazelima, odnosno kasidama, no one sadržajem odstupaju od tradicionalnog poimanja gazela kao pretežito ljubavne pjesme i kaside kao pohvalnice. Stil je neizbrušen, i uz iznimku prilično originalne pjesme o zabavi s prijateljima, pune realističnih opisa, većina pjesama sastavljena je ne uvijek umješnim redanjem ustaljenih motiva i pjesničkih slika. Zbog svih tih obilježja Merâkîja možemo smatrati tipičnim predstavnikom kasnoga, stvaralački neplodnog razdoblja divanske poezije u osmanskoj Bosni.