Turski jezik u komentaru Emsile visočanina Osmana Šuglija
rečenice/konstrukcije odnosnog i izričnog značenja
Ključne riječi:
turski jezik, Bosna, 17. stoljeće, naučno-udžbenički diskurs, odnosne rečenice, izrične rečenice, glagolski participi, glagolske imeniceSažetak
U radu se analiziraju odnosne i izrične rečenice i konstrukcije u rukopisnom djelu Tuhfe-i Nādiriyāt-i Şuglī, koje je u 17. stoljeću na osmansko-turskom jeziku napisao Osman Šugli u Sarajevu. Autograf se nalazi u Historijskom arhivu Sarajevo (sign. R–456). Analiza se odnosi na Šuglijev komentar djela Emsile (fol. 64–117) koje se koristilo kao udžbenik arapskog jezika u osmanskim medresama. U analizi turskog jezika kojim je pisao Osman Šugli odnosne i izrične rečenice, kao i konstrukcije razmatraju se s obzirom na njihovu funkciju i gramatički oblik.
Polazi se od hipoteze da se u gramatikama koristio književni jezik datoga vremena. Turski jezik Osmana Šuglija uzima se kao primjer jezičke upotrebe u naučnom diskursu. Pokazuje se da su zastupljene u velikoj mjeri zavisnosložene rečenice odnosnog i izričnog značenja s nadređenim dijelom na prvom mjestu kojemu se, pomoću veznika ki, pridodaje podređeni dio. U ovome tekstu iz domena naučne proze ta rečenična struktura pokazuje se kao jezičko sredstvo kojim se izriču naučne činjenice i argumenti. Zavisnosložena rečenica opisanoga tipa, za razliku od turskoj sintaksi prirodnijeg postavljanja sintaksički podređenoga elementa u prepoziciju, u naučnom tekstu se doima kao intenzifikator tvrdnje. Uočeno je da rečenice te strukture izražavaju opće stavove i gledišta. Analizom su obuhvaćene i sintagme s glagolskim pridjevima te glagolskim imenicama na –dIk i na –mA.
Preuzimanja
