Sufiksi orijentalnog porijekla u bosanskome jeziku

adaptacija, funkcionalnost, značenje, frekventnost, plodnost

Sažetak

Rad se bavi djelimično kontrastivnom analizom sufiksa orijentalnog porijekla u bosanskome jeziku, među kojima se po brojnosti, produktivnosti i plodnosti, pa i svojoj markantnosti (koja na određeni način daje pečat bosanskom jeziku naspram ostalih varijantskih južnoslovenskih jezika) svakako ističu sufiksi turskog porijekla. Za razliku od arapskog jezika, koji nije ostavio zapaženog traga u našem tvorbenom sistemu, perzijski sufiksi nisu rijetkost, ali su u poređenju sa turskim tvorbenim morfemima manje produktivni i manje plodni, pa im je u radu poklonjena i manja pažnja.

Naravno, ni svi sufiksi turskog porijekla nemaju jednak status u našem jeziku, pa je najviše prostora dato onim najfrekventnijim {-luk, -čijaZ-džija, -li i -lija) koji se zaista ističu po svojoj produktivnosti, plodnosti i integrisanosti u naš tvorbeni sistem, dakle i po svojoj upotrebnoj aktuelnosti. Osim ovih, zasebno su obrađeni i oni, manje produktivni orijentalni sufiksi, koji su ipak prepoznatljivi i relativno plodni bilo da su turskog porijekla {-džik, -suz, -ile) ili perzijskog {-ana/-hana, -dar/-tar, -ćar/-čer), dok se ostalim sufiksima orijentalnog porijekla - koji jesu preuzeti u naš jezik, ali se nisu odvojili od svojih osnova uz koje su importirani; nisu se, dakle, osamostalili, pa time niti aktualizirali kao tvorbeni morfemi (čak ih kao takve i ne prepoznajemo niti registru؛emo) – nismo posebno bavili (tur. -kiZ-gi, ar. -i i slično).

U tekstu je data teoretska podloga za pojave koje se detaljno analiziraju (sociolingvistički aspekti, kontakna lingvistika, norma i slično), a zatim su markirani sufiksi orijentalnog porijekla u našem jeziku analizirani sa stajališta interferencije, adaptacije i integracije u sistem jezika primaoca, produktivnosti i plodnosti, stilsko-stilističkih osobenosti, tvorbenih značenja i tvorbene sinonimi؛ e, te mogućnosti hibridne tvorbe. Svaki obrađeni sufiks bogato je ilus- trovan primjerima - s jedne strane pravih orijentalizama (kad su sufiksi doda- vani na orijentalne osnove), a s druge strane pseudoorijentalizmima (kad su orijentalni sufiksi dodavani na osnove neorijentalne provenijencije učestvovali u tzv. hibridnoj tvorbi).