Sudbina džamije u gradačačkoj tvrđavi i pokušaj njene obnove 1891 - 1909. godine

Sažetak

Koncem 19. stoljeća jedna grupa Muslimana Gradačca pokrenula je akciju za obnovu džamije koja je u doba osmanske vladavine postojala u gradačačkoj tvrđavi. Radi se o najstarijoj gradačačkoj džamiji, koja je kao vjerski objekat služila, uglavnom, za potrebe tvrđavske posade, ali se njome služio i dio mahala smještene oko tvrđave. Već koncem osmanske vladavine ova je džamija bila zapuštena i nalazila se u lošem stanju, da bi 1878. godine, zaposjedanjem tvrđave od strane austrougarske vojske, definitivno prestala služiti svojoj svrsi. Drveni dijelovi džamije (munara, krov, prozori, vrata) ili su propali zbog kiše i vlage, ili su ih austrougarski vojnici izložili, dok su kameni dijelovi djelomično iskorišteni za gradnju Nove ili Reuf-begove džamije, koja je prije toga postojala kao mesdžid, a djelomične za neke druge građevine u Gradačcu. Od 1891. traju pokušaji da se obnovi tvrđavska džamija, ali je Zemaljska vlada sredinom 1909. odbacila svaku mogućnost njezine obnove.