Ibn ‘Arabijeva spoznajna teorija

Sažetak

Tekst pod gornjim naslovom razmatra bitne odlike Ibn ‘Arabijeve epistemo- logije, s posebnim naglaskom na njen mistični obzir. Sadržaj njegove episte- mologije izlagan je sukladno zahtjevima metafizičke preferencije spoznajnih vrela i spoznajne stupnjevitosti koju duhovni putnik ima ustrajno prevladavati u svom napredovanju ka Istini. Svoju spoznajnu teoriju Ibn ‘Arabi u prvome redu utemeljuje na novim vrelima spoznaje koja izmiču epistemološkom polju povijesne horizontale, ali ne zanemaruje i ona potonja vrela spoznaje iz čije perspektive se izvija i onaj uzlazno-spoznajni rast ljudskoga genija, koji posvemašnje lice Istine nastoji motriti i iz perspektive povijesne horizontale. To će reći da Ibn ‘Arabi, kod osvajanja Istine, s podjednakom nadom se otvara metakozmičkoj Milosti i kozmopovijesnom Umu.

Pošto je definirao temeljna vrela Ibn ‘Arabijeve epistemologije, autor je pristupio razvrstavanju osnovnih oblika spoznaje, što ih duhovni putnik (Sâlik) osvaja u uzlazno-spoznajnom poretku, krećući se od znanja uzetog iz svijeta (a/-‘lim), preko teozofske mudrosti koja jest svojevrsna Sophia divina ili Sophiaperennis (al-Hikma al-Lâduniyya), smirujući se u čistoj mudrosti božanskoga Duha, koja predstavlja fundamentalnu slavu, živu Gnosu božanske Biti (al-Ma'rifa). Sa svakim novim duhovnim stadijem duhovni putnik {Sâlik) zadobiva novi profil svog duhovnog lica, koji se podudara sa unutarnjom naravi osvojenog spoznajnog oblika.

Potom slijedi iznošenje duhovnog obrasca iz kojeg se razabire unutarnja fizionomija one putanje, uzlazno-spiralne spoznajne putanje koju Sâlik ima preći u egzistencijalnom rasponu vlastitoga duha od stupnja ‘Âlima do duhovnog stupnja ‘Ârifa. Rečeni duhovni obrazac Ibn ‘Arabi je prepoznao u instituciji poslaničkoga Mir‘râğa - noćnog putovanja Poslanika islama (a.s.) vertikalom božanskoga Duha, kojemu je filozof iz Andalusa priskrbio i jednu eminentno filozofsku dimenziju i duhovnog putnika ili saputnika u liku nekog filozofa. Ibn ‘Arabijeva Epistemologia spiritualis, kao sapijencijalni i egzistencijalni čin odjedared, svoju epistemološku i bivstvodavnu žest smiruje u prozirnoj svjetlosti vječnih načela božanskog Povrh-Bitka, koji označava vječni smiraj Sâlik-ove duše i neprolaznu nebesku domovinu njegova srca.