Determinatori u ustroju turske atributne sintagme

Kontrastivni osvrt

Sažetak

U radu se govori o sintaktičkom ustroju turske sintagme i linearnoj poziciji determinatora u odnosu na njezin upravni član. U neutralnome redu riječi determinatori se nižu prema semskome opsegu: prvu poziciju zauzima determinator s najvećim semskim opsegom, a zadnju onaj s najmanjim, npr. bu büyük, çirkin, beton apartmanlar = te velike, ružne, betonske zgrade. Zadnji determinator (beton) nalazi se neposredno ispred upravnoga člana sintagme (apartmanlar) i značenjski je istaknut budući da je u poziciji obavijesnoga predikata ili reme. Drugi po stupnju naglašenosti jest prvi u nizu od više determinatora (bu) jer je u poziciji obavijesnoga subjekta ili teme. U kontekstualno uključenom redu riječi semski opseg ne utječe na linearni redoslijed determinatora jer se odabirom pozicije (prve, druge, treće… itd.) postiže željeno značenje. Isti obavijesni ustroj ima i turska rečenica, u kojoj je tema uvijek u prednjem, a rema u zadnjem planu rečenice (pozicija ispred predikata). U radu se govori i o mogućnostima i ograničenjima aktualnoga raščlanjivanja turske atributne sintagme.