Hasan Kaleši – povodom 100 godina od rođenja (1922-1976)

Abstract

U socijalističkoj Jugoslaviji decenijama su djelovala dva odsjeka za orijentalistiku: jedan u Beogradu (osnovan 1925) i drugi u Sarajevu (osnovan 1950). Ta dva odsjeka imali su relativno različite odnose prema onome što je Edward Said nazvao orijentalismom – dakle prema ideologiji evrocentrizma koji se odnosio prema Orijentu (muslimanskom svijetu na Orijentu) kao prema intelektualno i moralno inferiornom „predmetu“ svojih izučavanja. Beogradska orijentalistika je u tome bila epigon evropske orijentalistike. Manje evrocentrički usmjerena bila je orijentalistika u Sarajevu, a za Orijentalni institut u Sarajevu ne bi se moglo reći da je bio „kontaminiran“ ideologijom evrocentrizma. Akademik Hasan Kaleši je osnovao treći odsjek za orijentalistiku u Prištini (1973), dajući mu posebnu profilaciju i naučničku orijentaciju. Ovaj polihistor i poliglot, filolog u najpozitivnijem značenju klasičnog njemačkog pojma filologija, dao je izuzetan doprinos naučničkom a ne ideološkom orijentiranju „jugoslovenske orijentalistike“. Njegov impresivan opus (a preminuo je u naponu intelektualne snage, naučnoistraživačkog iskustva i entuzijazma) može biti zasebno istraživan imanentnim metodama i u različitim aspektima, ali ga ovdje predstavljam kao orijentalistu bez ideoloških predrasuda i usmjerenja, s punom sviješću da orijentalistika izučava elemente orijentalno-islamske baštine nekih jugoslovenskih naroda, te da je, kao takva, unekoliko i nacionalna disciplina.