Literary Manuscripta Turcica in the SANU Archives

Abstract

Ovaj rad ima za cilj da predstavi sve turske književne rukopise u Orijentalnoj zbirci Arhiva Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu. Sastav književnih rukopisa ove zbirke nametao je potrebu da se oni pre samog predstavljanja razvrstaju u četiri grupe: 1. Komentari dela iz perzijske klasične književnosti; 2. pesništvo i lepa književnost; 3. leksikografska dela u stihu; 4. ostali turski književni rukopisi. Ovakva podela nametala se već sama po sebi. Redosled razmatranja rukopisa po grupama utvrđen je uglavnom prema značaju rukopisnih primeraka i to gledano ne sa literarnog već sa arheografskog i bibliografskog stanovišta. Da bi se došlo do jedne potpune predstave o stvarnoj vrednosti ovih rukopisa i da bi se dala jedna potpuno kritička ocena·izvorne vrednosti svakog rukopisa ponaosob, autor se, pored bibliografskog i arheografsko-deskriptivnog metoda, služio još i metodom komparacije obrađivanih izvora sa izvorima sačuvanim na drugim mestima. Pritom su korišćeni manje-više svi dostupni katalozi turskih rukopisa, a kada su u pitanju bile jugoslovenske zbirke - pored štampanih kataloga korišćeni su i inventari, popisi, često i sam izvorni materijal. Razume se da je ovom prilikom veća pažnja poklonjena jugoslovenskim zbirkama, jer je većina ovde prikazanih rukopisa ili nastala na jugosrovenskom tlu ili je na tom terenu kolala za jedan duži vremenski period, pa je samim tim, zajedno sa svim ostalim orijentalnim rukopisima, imala ulogu i svojevrsnog kulturnog emisara za južnoslovenske zemlje. Kod razrade pojedinih poglavlja (grupa rukopisa) prisutna je težnja da se očuva jedna jedinstvena nit izlaganja koja posebne delove povezuje u jedinstvenu tematsku celinu, što je nužno moralo dovesti do toga da se tu, pored bibliografskog, arheografskog, tekstološkog, tj., pre svega, činjeničkog materijala, nađe i po koja opšta književno-istorijska i teorijska napomena koja u svakom slučaju ima samo okvirni karakter. Međutim, bez iluzije da se samo na osnovu ovih izvora mogu sugerisati opšti književno-istorijski zaključci i da se ovim materijalom u poznavanje turskih rukopisa i turske književnosti unosi toliko toga novog i značajnog, autor se ipak ograničava na to da pruži što je moguće potpunije štivo faktografskog karaktera.